Jezioro Ełckie – opis

Jezioro w liczbach
typ jeziora – Sielawowe
pow. jeziora / pow. wysp
382 ha / 0 ha
maks. głęb. / średnia głęb.
58.2 m / 15 m
długość jez. / szer. jez.
16.5 km / 0.4 – 1.5 km
wysokość n.p.m.
120.4 m.n.p.m.
długość lini brzegowej
18.6 km
klasa czystości wody
II 2002r
województwo / gmina
warmińsko – mazurskie / Ełk

Jezioro Ełckie jest ósmym pod względem głębokości jeziorem w Polsce. Leży we wschodniej części Pojezierza Mazurskiego w bezpośrednim sąsiedztwie miasta Ełk. Jezioro rozciąga się na obszarze 3,82 km kwadratowych.
Jest zróżnicowane morfometrycznie i dzieli się na trzy, wyraźnie wykształcone części: północną (Małe Ełckie), południową (Duże Ełckie) i zachodnią. Na wyspie, połączonej mostami i drogą , oddzielającej północną część od reszty znajduje się zamek krzyżacki.

Część środkowa, oddzielona jest od północy wspomnianym półwyspem a od południa wyraźnym przewężeniem i wypłyceniem.
Jezioro jest otoczone zabudową miasta Ełk oraz wsi Chruściele i Barany. Częściowo także polami uprawnymi. Udział lasów i nieużytków jest niewielki.

Brzegi przeważnie niskie i bezleśne, urozmaicone. Miejscami wysokie, strome. Otoczone przez zabudowania, drogi, pola i łąki. Część północna i środkowa słabo zarośnięte, część południowa zarośnięta obficie.

Średnia głębokość całego zbiornika wynosi 15 m, a maksymalna 58,2 m.
Zasilają go wody jezior Sunowo, Szarek, Szyba i Barany.
Przez jezioro przepływa rzeka Ełk, która wpada do jego środkowej części i wypływa z plosa południowo-zachodniego.

Zbiornik od strony północno-zachodniej łączy się z jeziorem Sunowo, a od południowego zachodu z jeziorem Szarek. Czas wymiany wód Jeziora Ełckiego wynosi ok. 4 miesięcy. Misa jeziora ma kształt bumerangu. Długość maksymalna jeziora wynosi ok 4 km a szerokość 3,5 km, linia brzegowa jest silnie rozwinięta.

Jezioro jest głębokie z urozmaiconym ukształtowaniem dna. Tworzy szereg głęboczaków i wypłaceń. Najgłębsze miejsce jeziora znajduje się w północnej części plosa środkowego. W plosie tym znajdują się także inne zagłębienia o znacznej głębokości. Stoki misy jeziornej w całym plosie są bardzo strome, co utrudnia prowadzenie odłowów rybackich, zarówno sprzętem ciągnionym jak i stawnym.

Ploso północne jest płytsze. Posiada dwa głęboczaki, o głębokości przekraczającej 23 m. Stoki misy są tu łagodniej nachylone. Ploso południowe jest najpłytsze. Jego głębokość tylko nieco przekracza 10 m. Stoki misy jeziornej tego plosa są nachylone łagodnie. Dno tworzy szereg płycizn. Na trzech z nich utworzyły się wyspy trzcinowe.

Zbiornik jest w stosunkowo niewielkim stopniu wykorzystywany do celów rekreacyjnych.
O turystyce wędkarskiej nie ma mowy. Najwyżej kilku miejscowych wędkarzy z przyzwyczajenia ” moczy kije ”. Populacje ryb zostały zniszczone przez ” racjonalną gospodarkę rybacką ”.
Dzisiaj z jeziora Ełckiego nie odławia się nawet 1% ryb poławianych przed laty.
( ani na jeziorze Ełckim, ani na innych, podobnych wielkościowo jeziorach mazurskich, użytkowanych rybacko ). Oczywiście rybacy zwalają winę na zanieczyszczenie środowiska. O ile można się z tym zgodzić jeśli chodzi o sielawę i sieję w jeziorze Ełckim, o tyle w przypadku innych gatunków ryb już niekoniecznie.

Jezioro Ełckie wymieniane było jeszcze w 1928 roku jako wyjątkowo czyste (oligotroficzne) o bardzo dobrych warunkach tlenowych w hipolimnionie,
o czym świadczyło występowanie skorupiaka refiktowanego Pallasea quadrispinosa.
W 1986 r stwierdzono przekształcanie jeziora w typ eutroficzny, a w 1991 r dalsze pogarszanie warunków tlenowych wykazujące na postępujący proces eutrofizacji. Wystąpiło niezwykłe przyśpieszenie eutrofizacji następujące w warunkach naturalnych w okresie tysięcy lat.

Jezioro przez długi czas było odbiornikiem oczyszczonych tylko mechanicznie ścieków przemysłowych i komunalnych miasta Ełk. Było składowiskiem drewna dla zakładów przemysłowych, odbierało ścieki deszczowe i ścieki z hodowli pstrągów oraz zanieczyszczenia obszarowe z pól.

Jezioro Ełckie znajdowało się się w stadium postępującej degradacji i eutrofizacji.
Obecnie największym problemem ekologicznym miasta jest zanieczyszczenie jeziora i rzeki. . Dlatego już od wielu lat podejmuje się różne działania proekologiczne zmierzające do ochrony wód jeziora:

w 1961 roku zlikwidowano składowisko drewna Tartaku Szyba
w 1983 roku zamknięto wysypisko odpadów w strefie zlewni
w 1996 roku zlikwidowano składowisko drewna Fabryki Sklejek w Ełku
od 1995 roku buduje się kolejne osadniki i separatory na zrzutach wód deszczowych
od 1986 roku działa oczyszczalnia ścieków w Nowej Wsi Ełckiej; oczyszczone ścieki odbiera rzeka Ełk w punkcie oddalonym o 3 km od wypływu z jeziora;
w latach 1995-97 przeprowadzono rozbudowę i modernizację oczyszczalni;
obecnie jest to jeden z najnowocześniejszych obiektów tego typu w Polsce
w latach 1993-96 płetwonurkowie z Ełku społecznie oczyszczali fragmenty jeziora i rzeki z zanieczyszczeń mechanicznych.
Corocznie młodzież szkolna sprząta wybrzeża jeziora i rzeki
Od kilku lat jest rekultywowane metodą napowietrzania.